Przełęcz Salmopolska - widok

Beskidy

Beskidy stanowią pasmo górskie wchodzące w skład Karpat Zewnętrznych, rozciągające się od rzeki Beczwy w Czechach do rzeki Czeremosz na Ukrainie. Szerokość pasma Beskidów wynosi około 50 km, natomiast długość sięga 600 km. Od północy polskie Beskidy graniczą z Pogórzem Karpackim, zaś od południa – z Pieninami i Obniżeniem Orawsko-Podhalańskim.

Zasadniczo Beskidy podzielić można na Zachodnie i Wschodnie, oddzielone od siebie Przełęczą Łupkowską.

Beskidy Zachodnie:
Beskid Śląsko-Morawski
Beskid Śląski
Beskid Mały
Beskid Makowski
Beskid Wysoki
Beskid Żywiecki
Beskid Sądecki
Gorce
Beskid Wyspowy
Beskid Niski
Beskidy Wschodnie:
Bieszczady
Góry Pokuckie
Czarnohora
Najwyższym szczytem Beskidów jest licząca 1725 m n.p.m. Babia Góra, leżąca w Beskidzie Żywieckim. Babia Góra zaliczana jest do Korony Gór Polskich. Po raz pierwszy zdobyto ją w roku 1782, a dokonał tego Bystrzycki. W celu ochrony przyrody w 1954 roku powstał tu Babiogórski Park Narodowy, który w 1977 UNESCO wpisało na listę Światowych Rezerwatów Biosfery.

Powstanie Beskidów
Beskidy powstały w okresie Trzeciorzędu, czyli starszym podokresie Ery Kenozoicznej trwającej do dziś. Trzeciorzęd rozpoczął się około 65 mln lat p.n.e. i trwał do 1,8 mln lat p.n.e. W okresie Trzeciorzędu, około 22 mln lat temu miało miejsce największe nasilenie potężnych ruchów górotwórczych – tzw. orogenezy alpejskiej. Wtedy właśnie wypiętrzyły się Karpaty, a wraz z nimi Beskidy (mniej więcej na przełomie peleogenu i neogenu), a także Alpy oraz Pireneje.

Budowa Beskidów
Beskidy zbudowane są z typowych trzeciorzędowych skał osadowych, powstałych w kredzie i paleogenie – fliszu karpackiego oraz piaskowców. Zlodowacenie, które wystąpiło w czwartorzędzie, wywarło duży wpływ na rzeźbę terenu. W wyniku intensywnych procesów peryglacyjnych i powstały charakterystyczne łagodne stoki i szczyty, które możemy oglądać dzisiaj.

Klimat
W Beskidach panuje klimat umiarkowany górski. Im dalej na wschód, tym więcej w nim cech kontynentalnych. Charakterystyczne jest zmniejszanie się rocznej amplitudy temperatur wraz z wysokością. Wykształciły się tu piętra klimatyczne, od umiarkowanie ciepłego do umiarkowanie zimnego w szczytowych partiach gór. Piętra klimatyczne wiążą się z układem piętrowym tutejszej roślinności. Do wysokości 900 m n.p.m. stoki porastają lasy mieszane, od 900 do 1150 m n.p.m. występują lasy regla dolnego, składające się głównie ze świerka, z niewielką domieszką jodły i buka. Powyżej (od 1150 do 1360 m n.p.m.) znajduje się piętro regla górnego, tworzone przez świerk. W najwyższych partiach występuje kosodrzewina i łąki wysokogórskie (hale). Tutejszy klimat charakteryzuje się dużą zmiennością pogody, znaczną ilością opadów oraz silnymi i częstymi wiatrami. Występują tu także okresy pięknych, słonecznych dni, szczególnie latem i jesienią (tzw. wyże majowe i październikowe). Stoki górskie wyglądają wyjątkowo pięknie jesienią, kiedy roślinność nabiera różnorodnych barw. Śnieg pojawia się w górach już około listopada i utrzymuje się do kwietnia. Najdłużej pokrywa lodowa utrzymuje się w górnym dorzeczu Soły. Najobfitsze opady śniegu przypadają na przełom lutego i marca. Charakterystyczną cechą tutejszego klimatu jest występowanie dużej ilości opadów, przekraczających 1200 mm rocznie.

Fauna
Zwierzęta zamieszkujące Beskidy to przede wszystkim jelenie, sarny, dziki, lisy, kuny, borsuki, niedźwiedzie, wilki, rysie, żbiki. Na niebie można zobaczyć sikorki, drozdy, dzięcioły, głuszce, zięby, a wśród drapieżnych ptaków znajdziemy orlika krzykliwego, myszołowa, kanię, jarząbka, puchacza. Między trawami wiją się żmije, gniewosze, padalce. Można też spotkać traszki górskie oraz salamandry plamiste. W zbiornikach wodnych Beskidów występują karpie, karasie, leszcze, pstrągi strumieniowe. Dodatkowo żyje tu około 3000 gatunków bezkręgowców, z których najliczniejsze są chrząszcze i błonkówki, motyle, muchówki, niesporczaki i mięczaki.

Sieć rzeczną Beskidów tworzą dorzecza:
Wisły (Soła, Skawa, Raba, Dunajec, Biała, Wisłoka, Wisłok, San), Odry (Olza, Ostrawica), Dunaju (Beczwa, Orawa, Cisa) Dniestru (Czeremosz).

Parki Narodowe w Beskidach:

W Beskidach występują pokłady ropy naftowej i gazu ziemnego, a także liczne źródła mineralne, dzięki którym mogły rozwinąć się miejscowości uzdrowiskowe, takie jak: Krynica, Szczawnica, Iwonicz, Rabka, Rymanów.